Vanaf 1 januari 2023 kunnen Kroaten tussen de meeste Europese landen reizen zonder grenscontroles, aangezien Kroatië deel gaat uitmaken van het Schengengebied. Het besluit hierover is op 8 december genomen door vertegenwoordigers van de EU-landen. Tegelijkertijd werden aanvragen van Roemenië en Bulgarije om toe te treden tot Schengen afgewezen omdat ze niet de vereiste unanimiteit bereikten.
Wat is het Schengengebied?
Ter herinnering: het Schengengebied is tot stand gekomen als gevolg van een internationale overeenkomst die in 1985 tussen verschillende Europese staten werd gesloten en die vervolgens geleidelijk werd uitgebreid. De landen kwamen onderling overeen de grenscontroles af te schaffen. Een dergelijke controle werkt alleen aan de buitengrens - bij de in- en uitgang van de zone. Het regelgevingskader van het Schengengebied is opgenomen in de wetgeving van de Europese Unie, maar de grenzen van Schengen en de EU vallen niet samen. We schreven eerder meer over Schengen.
Vooruitzichten voor Kroatië
Vanaf 1 januari 2023 wordt de grenscontrole bij land- en zeeovergangen geannuleerd voor Kroatische burgers en vanaf 26 maart 2023 wordt de controle op luchthavens geannuleerd. Bovendien zal Kroatië beginnen met het afgeven van Schengen-visa en zal het gebruik kunnen maken van het Schengen-informatiesysteem.
Grote teleurstelling voor Roemenië en Bulgarije
Na jaren wachten hoopten ook Roemenië en Bulgarije dat ze eindelijk zouden mogen toetreden tot het Schengengebied. Ze krijgen steun van de Europese Commissie, die controleert of het land aan de eisen voldoet, bijvoorbeeld of de grenscontrole op orde is. Ook spraken de EP-leden hun steun uit voor de onmiddellijke toelating van Bulgarije en Roemenië tot de Schengenzone op 18 oktober.
Het definitieve besluit in de ministerraad werd echter geblokkeerd door Oostenrijk en Nederland. Tegelijkertijd blokkeert Oostenrijk beide landen en denkt Nederland dat alleen Bulgarije nog niet klaar is om toe te treden tot Schengen. Maar Roemenië kan dit in ieder geval niet zonder Bulgarije vanwege de open grens tussen beide landen. Staatssecretaris Eric van der Burg zei: "Het is jammer voor de Roemenen, want ze voldeden aan alle voorwaarden."
Positie van Nederland
Zoals premier Mark Rutte onlangs stelde, is Bulgarije nog niet op de goede weg met betrekking tot de wet en de strijd tegen corruptie, waardoor het geen lid kan worden van het Schengengebied. Daarnaast voldoet Bulgarije volgens de premier nog niet aan de technische eisen van het Schengengebied. Rutte benadrukt dat er geen politieke redenen achter de weigering zitten, hij noemde het "bijna een bestuurlijke beslissing". Het negatieve advies heeft niets te maken met zijn wens om migratie terug te dringen. En minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra voegde eraan toe dat Nederland de toetredingskwestie op een "strikte maar eerlijke manier" aanpakt.
Minister-president Rutte "zoet de pil" door te zeggen dat het huidige besluit niet betekent dat Bulgarije in de nabije toekomst niet kan toetreden tot het Schengengebied. Dit zou "ergens volgend jaar" kunnen gebeuren als het land aan de eisen kan voldoen. En hij noemde het besluit om Roemenië te accepteren "een grote stap".
Reactie van EU-vertegenwoordigers
Discussies over de drie kandidaten duurden op 8 december vele uren, veel langer dan gepland. Andere lidstaten slaagden er echter niet in Nederland en Oostenrijk op andere gedachten te brengen. Volgens een bron in de EU zorgde hun koppige verzet voor "enige opschudding in de zaal".
Meningsverschillen over kandidaten voor toetreding tot het Schengengebied "maken ons erg zwak", zei de verantwoordelijke Europese commissaris, Ylva Johansson, later. "Daar word ik ook verdrietig van." Ze sprak rechtstreeks met de Roemenen en Bulgaren en verzekerde hen: "Jullie verdienen het om deel uit te maken van het Schengengebied." Hun tijd zal komen, gelooft ze.
Is het mogelijk om uit de impasse te komen?
"Vandaag is een dag van teleurstelling voor Roemenië en Bulgarije", tweette Europees commissaris Margaritis Schinas. "Maar daar houden onze inspanningen niet op." Verwijzend naar de EU-top van volgende week, nodigde Schinas de EU-leiders uit om de kwestie daar aan de orde te stellen.
De vertegenwoordiger van de Tsjechische Republiek, die de vergadering voorzat, sprak zijn spijt uit over de uitkomst. Hij verwacht dat Zweden, over ruim drie weken de opvolger van Tsjechië, in gelijke mate Roemenië en Bulgarije zal steunen in hun streven om deel uit te maken van Schengen. Maar de meeste EU-diplomaten zien geen uitweg uit de impasse snel.
Nederland zal niet zwichten voor druk, hoe sterk ook, zei Van der Burgh, ook niet tijdens de top van volgende week wanneer premier Mark Rutte zijn EU-collega's in Brussel ontmoet. "U kunt dit onderwerp volgende week op de agenda zetten, maar we hebben ons duidelijk uitgesproken", zei hij later. "Bulgarije moet aan de voorwaarden voldoen - alleen dan kan het toetreden tot Schengen, niet eerder."
Publicatiedatum: 13.12.2022
