Түркиядан келген иммигранттар интеграция сынактарын тапшырышат

1-жылдын 2022-январынан тарта Нидерландияга туруктуу жашоо үчүн көчүп келген түрк жарандары интеграцияланышы керек. Ага чейин (1-жылдын 2020-майынан баштап) Нидерландияга башпаанек сурап келген түрк жарандары жана алардын үй-бүлө мүчөлөрү гана жарандык алуу сынактарынан өтүшү керек болчу.

2020-жылга чейин Түркиядан келген качкындар да, иммигранттар да Голландиянын эмгек рыногунда голланд тили, коом таануу жана багыт алуу боюнча экзамендерди алышкан эмес. Алар өзгөчө позицияда болушкан жана башка өлкөлөрдөн келген иммигранттар сыяктуу голланд тилин жана мыйзамдарын үйрөнүүгө шашылышкан эмес (интеграция сынактары 2007-жылы киргизилген). 2022-жылдан бери Түркия артыкчылыктуу тизмеден чыгарылды (төмөнкү себептерден улам).

Азыр ким? Жарандыгы барларга өзгөчө жагдайлар колдонулат:

• ЕБ өлкөлөрүнүн бири;
• Лихтенштейн;
• Норвегия;
• Исландия;
• Швейцария.

Ошондой эле адамдар интеграцияланууга милдеттүү эмес:

• 18 жашка чейинкилер;
•  пенсия курагынан ашкан;
•  8 жаштан 5 жашка чейин Нидерландияда 16 жыл же андан көп жашагандар;
•  улуттук дипломдор, сертификаттар же голландиялык белгилүү бир окуу программасын аяктагандыгы тууралуу сертификаттар менен;
•  өлкөгө окууга же иштөөгө убактылуу келген.

Түркия Евробиримдиктин мүчөсү эмес – эмне үчүн түрктөр азыр гана интеграцияга милдеттүү болушту?

Түркиянын Евробиримдикке кирүү мүмкүнчүлүгү бир нече жылдан бери талкууланып келет.

1963-жылы өлкө ЕЭК (Европалык экономикалык шериктештик) менен Түркиянын ортосунда Ассоциациялык келишимге кол койгон, ал эми 1964-жылы Европа Биримдигинин жана ага чейинки мамлекеттердин “ассоциацияланган мүчөсү” болгон.

Түркия 1999-жылдан бери Евробиримдикке мүчөлүккө талапкер. Түркиянын Евробиримдикке кирүүсү боюнча сүйлөшүүлөр процесси 2005-жылы башталган, бирок али аягына чыга элек. Ага кошулууга каршы чыккандар Түркия демократиянын негизги принциптерин сыйлабайт деп ишенишет. Себептери: Кылмыш-жаза кодексинин 301-беренесинде “түрк кимдигине шек келтирүүгө” тыюу салынган жана армиянын өлкөнүн саясатындагы чоң ролу.

2016-жылы Түркияда мамлекеттик төңкөрүш жасоо аракети болгон. Өкмөт соккуну басышты. Көп өтпөй өлкөдө мамлекеттик кызматкерлер, журналисттер, соттор, аскер кызматкерлери жана билим берүү тармагында “тазалоо” башталып, Түркиядан Европага агылган качкындар агылды. Алардын чоң бөлүгү Нидерландиянын үлүшүнө туура келген. Бул интеграциялык сынактарга байланыштуу жаңы талаштарды жаратты. Нидерландиянын тилин жана мыйзамдарын билбегендиги көп сандаган качкындар үчүн көйгөйгө айланган.

Жыйынтыгында D66 жана CDA тараптары Түркиянын Европа Биримдигинин «ассоциацияланган мүчөсү» болгонуна карабастан, түрк жарандарына интеграциялык милдеттенме жүктөөгө мүмкүндүк берген мыйзамдуу чечим тапканын айтышты.